Tuesday, June 28, 2011

ZBC TangThu

1899 in Carsonte Zogam hong tung a, 1953 kum in ZBC piang hi. 1948 kum a piang HBA, FBA, leh TBA kigawm ZBC kici ahi hi. Hih bangin Association thum a pian ma
in Zogam bup a om Baptist Pawlpi khempeuh “All Chin-Hills Baptist Association” kici hi. 1919-1938 ciang Cope topa vaihawm “Tedim Kam Thu kizakna lai” zong “Chin Hills News” kici hi.
1940 kiim India gam sanggamte in zong “Mizo” a kicih hun pawl a kipan in “Chin” sangin “Zo” tawh kiminlawh ding ngaihsutna hong laang hi. Rev ST Hau Go US pan
hong ciah ciangin Zogam pawlpite dinmun sangmangte in hong puahphat nop hun tawh kituak a, HBA, FBA lah TBA teng kipawlna khat neih ding hong gel uh hi. Tua
vaihawmna a tangtun na dingin ZBC hong piang hi. Mi pawlkhatte in Sia Hau Go makaih ahih manin “” min a pua hi ci in mawhsak uh hi. Hih hun lai pek a kipan in min thu bek hi lo a, sum thu leh a dangdang ah zong khat le khat kigimneihna kinopmawhna khaici kipanpan khin hi.
CCOC kipatma ciang:
Sangmang Johnson bangin zong “Chin” mah ci viuveu hi leh kilawm hi. ZBC makaihna nuai ah Lai Siangtho sang kiphuan a, Zomi Baptist Bible School kici pen a masa pen certificate piak ding ciangin (1959) a laidal
tungah “Chin Baptist Bible School” ci in Johnson in gel hi. Rev Kam Khaw Thang in nasia tak in thalnial
ngei hi.
Zomi te a phualphual ah biakna lam i kimakaihzia
kibang lo hi. Falam gam Khalkha gam ah Pasian leh
Pasian nasemte zahtakbawl in thupisim uh a, Tedim gam
ah Pasian nasemte pen kithupisim khollo in maineu uh
hi. Tua ahih amnin mipil misiam a khangmasasa in
Pasian nasep ding sangin kumpi nasep ding sumzon ding
hanciam zaw uh hi. I lawm dangte in Tan 10 ong, BA,
B.Sc ngahte mah biakna lam ah na kipia uh a, Zogam ki
makaihna ah dinmun kician hong nei hi. 1980 masiah
ciangciang Tedim mi lak ah Tan 10 ong leh Graduate
khin sa Lai Siangtho sang kah tawm mahmah a, a om
sunsun ZBC, MBC, MCC dongah na kihel uh hi. Tedim mite
in makai haksatna (Leadership crisis) phukha hi hang.
Tua kawmkal ah TBA sung pan ZBA leh SRBA inntuan hi.
Tuiphum pawlpi nusia in Thang Za Kam, EBC, AG, UPC …
te piang hi. Hih bang a minam sung kitapzan ngiingei n
ate ah thudam leh thunamtui tawh kikhen liailiai na om
khol hi. Thang Za Kam pawlpi tawh kikhen ding lai in
ZBC pan a lemtuah ding hong pai makaite in “No Tedimte
na haksatna uh pen Surgical method na zat luat man uh
hi” hong ci kici hi. Nengno a na khat kheisuk ding a
ling lakhia ding cih lungpuak nei hi hang.
CCOC pan 1995 ciang
1983 ciangin CCOC hong piang hi. CCOC min ngiat pen
“Chin” min dinpihna khat in kimu hi. Ahih hangin Tedim
lamte in nasia takin mapang a, CCOC ading in a simasa
Cin Khaw Thawn Tedim mite mah ahi hi. Asi 7 lak ah 5
in Tedim mite hi. Piakkhiatna ah zong a hanciampente
hi. Hih bang hun laitak in ZBC makaihna nuai ah sumzat
zia, makaihzia a kipan thu tuamtuam ah Tedim mi
makaite teltheihloh thu, mawhsakna, etkhialhna hong
khang semsem hi.
Hih hun sung mah in ZBC structure et phat kikna ding
nakpi tak in ZBC EC ciangah kikum den uh hi. Khalkha
lamte in ZBC pan paikhiat ding hanciam ngei hi. ZBC
mahmah MBC tawh kizom lo in BWA tawh kizop ding ciang
makaite ngaihsutna thusim ah om ngei hi. Ni khat ni
ciang kihen kul veve ding ahih ciangin
“kampau-language” bulphuh a kikhen zaw ding maw “gam
le lei-geography” bulphuh a kikhen zaw ding cih pen
thulu lianpi hong suak a, a tawp ma ah ZBC Trienial in
a khensat ding ciang tun uh hi.
1995 Khuasak thupiang
Khuasak ah 1995 kum in ZBC Trienial tung a, tua sung
ah ZBC pen khang tawntung kikhen lo ding cih vekpi
lungkim in khensat uhhi. Tua thu khensatna khit
ciangin “kitelna” om hi. ZBC GS dingin Rev. Dr. Chum
Awi a ki norminate khinsa ahi hi. Tedim lamte ngaihsut
na ah tutung pen ei Tedim lamte GS sep hun ahih manin
GS post hong piak uh leh ZBC tawh kipawl lai ding,
hong piak kei uh leh ZBC pan paikhia ding cih
vaihawmna tawh England a sangkah kim lai Rev. Thawng
Khan Cin kisam a, GS kidemsak hi. Kilel hi. (ZBC GS
ding a kitel Rev. Dr Chum Awi in kum khat zong sem
manlo in gamdangah hong zinsan a, KVBA GS ding a kitel
Rev. Tuang Khan Kap in vaihaksapi sung GS sem hi.)
GS a kingah loh ciangin Khuasak khua ZBC Trienial
kikhoppi sung mah ah Tedim lam teng kituam kup pah uh
a, ZBC pan paikhaitna ding vaihawm uh hi. Tuate sung
ah TBA, TTBA, KZBA, TVBA, ZBA teng kihela, SRBA in a
mau leitang tung a thu kivaihawm laitak ahih na hang
tawh kikhen ding thu pompih zolo uh hi. ZBA te a sawt
lo in ZBC mah ah kileh kik uh hi. TBA tangmite inn a
tun kik uh ciangin mipi lungkim lo ahih manin a pai
khiate lah pawm nawn lo, ZBC ah lah ciah kik lo in
tangdin uh hi. A paikhia te in “ZBC sung sum leh
paaizat na ah hong muang zo kei ung” cih siksan bulpi
in nei uh hi.
Hih thu teng a pian ciangin ZBC in commission a
dawldawl seh in haksatnate lem napi 1998 kumthum cin
kik dong kigawm kik ding ciang tun zolo hi. A paikhia
te in ZBCM min pua uh a, Kawlpi ah kiphual uh hi. ZBC
tung ah inntuan nang thu dam tawh a nget uh hangin
lawhcing lo hi. ZBC in a paikhia te kiang ah vok go in
a khaam kawikawi hangin zong a phattuamna om nawn lo
hi. Tua kawmkal ah Tedim mi sung (a diakdiak in TBA
sung ah) ‘C’ leh ‘M’ thu hangin zum kong mang kong
kitun, u leh nau ki nopmawh, sisan naisan luanna piang
hi.
TBA in thudot (Patron) dingin a seh uh Rev. Dr. Pau
Khan En, Rev. Dr Kam Khaw Thang, Rev. Dr. Do Sian
Thang leh Rev. Smith Ngul Za Thawng te tawh kimuh na
zong om zelzel hi. Tedim kampau sia khempeuhh
kimuhkhopna zong kibawl hi. ZCLS makaihna tawh
consultation zong kisam hi. Ahih hangin thudot te in
“ZBC ah ciah kik ding” hi kinken a, ZBCM makaite in
“Ciahkik lo ding mainawt ding” hi den hi. Tua bangin
TTBA, TVBA, leh KZBA in ZBCM mintawh “ngal hapaksa tum
kik kei” ci in mainawt suak uh hi. TBA tangdin gige
hi. TBA sung pan in Mualbeem khawk te in TAB ci in
Association thak kipan uh a 1999 Trienial ah ZBC tawh
kizom uh hi.
1998 Trienial khit
ZBC triennial in MBC ah hih thu haksa a puak toh
dingin a kigen hangin EC leh ap kik hi. 1999 kum
ciangin MBC tun pan uh hi. MBC GS pen Rev. Saw Mar Gay
Gyi leh Rev. Simon Pau Khan En hong kilaih hun tawh
kituak hi. Sia Enno makaihna tawh MBC thuhaksa lemtuah
pawl in Khamtung gam ah hong kuan uh hi. ZBCM tawh
bangmah vaihawm kha nawnlo uh hi. TBA bulphuh deuh uh
ahih mah bangin TBA in zong “ZBCM pai ding lah lung
kim khin zo kei ung. ZBC ciah kik ding lah lungkim
khin zo kei ung, MBC nuai ah Baptist innkuan sun pan
lah taikhia het kei nung” a cih ciangin MBC in TBA
mailam ding ngaihsutsak hi.
MBC, TBA leh ZBC makaite kimu uh a, TBA mailam ding a
gel na uh a (1) TBA pen Association 3 kisuah ding a,
Convention in a din theih nang kithawi ding. (2) Tua
hun sung ZBC ah kipawlna sum khia ding a, ZBC kum 50
cin zong bawl khawm ding. (3) ZBC in zong TBA mailam
ding a hoih pen in vaihawmsak ding (4) hi bang laklawh
hun sung MBC in TBA akisam bangin vaan ding cih ahi
hi. Hih vaihawm na mah bangin MBC in TBC a van zawhzah
in van hi. TBA zong Association thum kisuah a (1)
Northern Tedim Baptist Association, Tedim (central)
Baptist Association leh Southern Tedim Baptist
Association kici hi. Tua teng ki gawm leuleu in Tedim
Baptist Convention dingin vaihawm (form-up) uh hi.
Hih thu 2001 ZBC Trienial Hnaring ah kigen hi. MBC pan
Sia Enno leh Sia Authur Kolay, leh TBA makaite zong
hong pai hi. ZBC triennial delegate in TBA te
convention a suah theih nang MBC tungah puaktoh dingin
lungkimna pia zo lo hi. Tua bangin dinmun a kisawn
toto pen 2003 ZBC EC in ZBC kum 50 cin Jubilee tawh
kituak in thukimpih na a pia ahi hi.
Mai lam ah
TBC pen MBC in a kipsak nang ZBC in thukimpih ta hi.
Hih pen MBC kalsuanzia lam man a tawn ahi hi. MBC in a
pia taktak diam cih om lai hi. Ol no tak in piaziau
lel thei ding a, zong pialo thei ek ding hi. Banghang
hiam cih leh ei phut bang buaina Shan gam Kachin gamte
ah om kawikawi a, MBC in aktui kitam ding bang a a dop
kingkiang laitak” ahi hi.
Tua ban ah MBC Kumnih cin khawmpi bek in Convention
kipsakna a pia thei ding hi a, tu kum January kha sung
Myitkyina khua ah tua khawmpi kibawl ahih manin tu
zawh kum 2 sung sawt thei lai ding cih lamet om lailai
hi.
1953 lai a TBA teng i kipawl khawm thei tam!
!948 kum in a piang TBA pen 1953 kum in ZBC a piangsak
suangthuthum lak ah khat ahi hi. Kum 50 sung ah
convention 3 leh Associaiton 15 a kipha ta suak hi.
1. Tedim Baptist Convention
(1) Northern Tedim Baptist Association,
(2) Tedim (Central) Baptist Association
(3) Southern Tedim Baptist Association
2. Zomi Baptist Convention sung ah
(4) Zo Baptist Association piang hi.
(5) Siyin Region Baptist Association piang hi.
(6) Kalay Valley Baptist Association
(7) Tamu Kabaw valley Baptist Association
(8) Kuki Baptist Association
(9) Tedim Association of Baptist
3. Zomi Baptist Convention of Myanmar sungah
(10) Tonzang Township Baptist Association
(11) Kalay Zomi Baptist Association
(12) Tamu Baptist Association
(13) Zanggam Baptist Association
(14) Gungal Baptist Association (?)
(15) Cikha Baptist Associatioan (?)
*(?)nih pen ka thu nung zak hi a, a min bulhdan khawng
tel siang lo hiing.
Hih Convention thum sung a om Association 15 tengin
Zomite khantoh nading leh phattuam na ding vaihawm
khop theih nang kipawlna khat i vaihawm zo diam? A
phamawh in ngaihsut ding thupi ta hi.
A tawp nong nong simsak lungdam ing
TuiPhumNet

No comments:

Post a Comment